Met het ondertekenen van de uitvoeringsovereenkomst door de diverse betrokken partijen, dinsdag 22 november, zijn de plannen voor het Kazernekwartier nu definitief. Daarmee wordt een nieuw verhaal toegevoegd aan de plek met een eeuwenlange historie: een nieuwe historie in de historie, zeg maar. Wat honderden jaren militaire grond was, wordt nu een duurzame, nieuwe stadswijk. Al waren de eerste plannen meer dan 10 jaar geleden geheel anders van aard. Een terugblik.

Voorafgaand aan het ondertekenen van de uitvoeringsovereenkomst tussen de diverse ontwikkelpartijen en de gemeente Venlo, blikt burgemeester Antoin Scholten even terug in de tijd. Tien jaar terug om precies te zijn, naar november 2012 toen hij als nieuwe burgemeester van Venlo aan de slag ging. Het oude stadskantoor aan de Peperstraat was gesloopt, de bouw van het nieuwe stadskantoor stond op het punt van beginnen. De gemeentelijke organisatie was tijdelijk gehuisvest op het voormalig kazerneterrein aan de Maas. “Daar zat ik dan in een uitgezakte bureaustoel. Best even wennen. Wat ik me herinner is dat er plannen lagen voor een nieuwe bestemming van het terrein. Daar zijn er daarna nog de nodige bij gekomen. Plannen met de beste bedoelingen die echter nooit zijn gerealiseerd.”

Rijopleiding
Nadenken over een nieuwe bestemming begon toen de gemeente het kazernecomplex – dat in 2002 al grotendeels was gesloten na het vertrek van de rijschool – in 2006 verwierf. Daarmee kwam er een officieel einde aan de tussen 1910 en 1913 gebouwde Frederik Hendrikkazerne. Die kazerne was onder meer een tijdlang opleidingscentrum voor het Regiment Limburgse Jagers, maar eveneens de Stoottroepers. Veel mensen zullen zich echter de in 1967 gestarte rijopleiding herinneren. De militaire leswagens maakten lange tijd deel uit van het Venlose straatbeeld. Daar kwam een eind aan nadat in 1996 de dienstplicht verviel en de diverse rijopleidingen in ons land werden opgeheven, die in Venlo dus in 2002.

Rijopleiding Frederik Hendrikkazerne 1978

Tachtigjarige Oorlog
Overigens was de naam van het complex tot 1934 Michelskazerne, ongetwijfeld gebaseerd op de voorganger op die locatie Fort St. Michiel. De basis daarvoor was een hoornwerk dat in 1585 op de westelijke Maasoever werd aangelegd. Dat was in de beginperiode van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Aan het eind van die oorlog, in de jaren veertig van de zeventiende eeuw besloot Venlo de stad extra te versterken met de bouw van een Fort. Omdat de bouwwerkzaamheden begonnen op de naamdag van Sint Michaël, 29 september 1641, werd het naar deze aartsengel genoemd. In de achttiende eeuw was men van mening dat het Blerickse fort niet meer voldeed en werden er op andere plekken in de stad versterkingen gebouwd en kwam er rond 1800 in de binnenstad de Minderbroederskazerne. Op de restanten van het op den duur tot het maaiveld gesloopte Fort St. Michiel werd later de Frederik Hendrikkazerne gebouwd.

Nieuw VVV-stadion
Nadat die in 2006 door de gemeente Venlo was aangekocht, moesten er plannen voor een nieuwe toekomst van het gebied worden gemaakt. Na enkele jaren werd een van de eerste ideeën gelanceerd. Er zou een nieuw, multifunctioneel voetbalstadion voor VVV-Venlo komen. Een stadion dat de Venlose voetbalclub de kans bood een vaste plek in de middenmoot van de Eredivisie te veroveren. Bovendien zouden er in het stadion allerlei niet-voetbalactiviteiten kunnen plaatsvinden, zoals (pop)concerten. De ambitie was op dat moment, 2011, om het seizoen 2013-2014 in het nieuwe stadion te beginnen. Dat VVV anno nu nog steeds in De Koel speelt zal menig supporter met nostalgische gevoelens weinig deren.

Frederik Hendrikkazerne exercitieterrein 1915

Fort van Venlo
Er zou overigens niet alleen een nieuw stadion op het voormalig kazerneterrein komen. Na een lange zoektocht naar een definitieve bestemming zou ook Holland Casino zich er vestigen. En nog enkele andere, kleinere partijen. Dat plan ging evenmin door, maar met de huidige locatie is het gokbedrijf, zo bleek rondom de opening, ook bijzonder in zijn nopjes. Nadat de eerste plannen waren gesneuveld, klonken er al snel nieuwe geluiden. Enkele initiatiefnemers sloegen de handen in elkaar en kwamen met het idee van het Fort van Venlo. Dat behelsde de bouw van een LeisureDome en een indoor markthal. Een kabelbaan moest de verbinding over de Maas vormen tussen het kazerneterrein en de Venlose binnenstad. Het plan werd door de bevolking lauw ontvangen en vooral de komst van een kabelbaan kon op weinig enthousiasme rekenen. Toch stemde de gemeenteraad er in juni 2016 mee in. Althans de toenmalige coalitie en een oppositiepartij. De overige oppositiepartijen stemden tegen, met name vanwege de grote financiële risico’s.

Historische vergissing
In de loop van 2018 besloten de initiatiefnemers van het Fort van Venlo de handdoek in de ring te gooien en kwam er aan dat project eveneens een definitief einde. Begin 2020 presenteerde het gemeentebestuur vervolgens een aanzet voor de plannen zoals ze nu in grote lijnen worden uitgevoerd. Opnieuw kwam er vanuit de stad de nodige kritiek. Er werd zelfs gesproken van een ‘historische vergissing’. Er was vooral vrees dat historische componenten – de resten van het vroegere fort; de monumentale kazernegebouwen – zouden verdwijnen. De gemeente zette de plannen door en ging op zoek naar marktpartijen om ze te realiseren. Die werden gevonden in Laudy-Mulleners (Laudy Vastgoedontwikkeling en Mulleners Vastgoed), Janssen de Jong projectontwikkeling, Weski-Woonwenz (combinatie van Weski Vastgoed met woningcorporatie Woonwenz) en stedenbouwkundig ontwerpbureau West 8. Zij werkten de afgelopen jaren gezamenlijk aan het ontwikkelplan dat in maart van dit jaar werd gepresenteerd.

Fort St. Michiel ingang rond 1890

Nieuwe brug
Op het Kazernekwartier, zoals de officiële naam luidt, komen 502 woningen, 100 studentenwoningen plus diverse vormen van horeca en onderwijs. De historische panden worden gerenoveerd en krijgen een nieuwe bestemming, de restanten van het fort worden in het plan meegenomen. Tevens komt er een nieuwe brug over de Maas. De eerste bouwactiviteiten starten medio 2023, de afronding van het gehele project wordt verwacht in 2032. Een project dat nu met het ondertekenen van de uitvoeringsovereenkomst dus definitief is. Terwijl de champagnekurken knallen geven de aanwezigen aan naar dit moment te hebben uitgekeken. “Nu gaat het echt beginnen. Een majeur project voor de stad waarbij de Maas als verbinder gaat functioneren.”

Dit artikel is 23 november gepubliceerd op de site VenloVanBinnen.
Tekst: Jac Buchholz | Gemeentearchief Venlo, Flickr (Maarten Tromp)